زندان اوین که در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰۰ زندانی را در خود جای داده است یکی از مشهورترین زندان‌های ایران به شمار میآید. این زندان در منطقهٔ اوین درکه در منطقهٔ سعادت‌آباد، تهران قرار دارد. در دوره تظاهرات سراسری در دی و مرداد بسیاری از بازداشت شدگان به این زندان منتقل شده اند.
ساختار بندهای زندان
ساختار بندهای زندان اوین نه تنها در طول زمان تغییر کرده است بلکه نظارت و اداره بعضی از بندهای آن نیز دیگر زیر نظر قوه قضاییه نیست و سایر ارگانها و نهادهای حکومتی آن را تحت نظارت و اداره خود گرفته اند.
بندهای ۲۰۹ ، ۲۴۰ و ۲۴۱ این زندان که دارای سلول‌های انفرادی و چند نفره موسوم به سوئیت می باشد در اختیار وزارت اطلاعات قرار دارد.
بند ۲ الف زیر نظر سازمان اطلاعات سپاه پاسداران است. در این بند رفت و آمد و حضور زندانیان سیاسی خارج از سلول‌ها فقط با داشتن چشم‌بند مجاز است.
بازداشتگاه ۶۶ سپاه یا بند ۳۲۵ اوین بازداشتگاهی متعلق به سپاه پاسداران است که در داخل زندان اوین قرار دارد. از این بازداشتگاه برای بازجویی متهمان حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ استفاده شد.
بند ۲۰۹ زندان اوین یک بازداشتگاه سری و غیررسمی در تهران تحت نظارت وزارت اطلاعات است که پس از تعطیلی زندان توحید فعال‌تر شده‌است.
در این بند مانند سایر بازداشتگاههای مخفی؛ زندانیان در بسیاری موارد در زمان بازجویی بدون اتهام شکنجه میشوند و در زندان انفرادی نگهداری میشوند.
در بند ۲۰۹ تمام زندانیان از چشم‌بند استفاده میکنند. تمام وقت چشمهای زندانیان بسته و تنها درون سلول‌های خود حق برداشتن این چشم بند را دارند. در هنگام شکنجه معمولا این چشم بند به شکل وحشتناکی بسته میشود.
بند ۲۴۰ زندان اوین، دارای چندین طبقه و هر طبقه راهرویی طولانی دارد که شامل چندین سلول در طرفین است. درب هر سلول دارای دریچه کوچکی مانند درب صندوق پست می باشد. هر سلول تقریبا ۸ مترمربع است و درون هر سلول دستشویی؛ کاسه توالت و دوش آب بوسیله یک پرده از اتاق سلول جدا شده‌است. هر سلول پنجره‌هایی نیز دارد که با در نظر گرفتن دزدگیرهای آن؛ زندانی چاره‌ای جز دیدن آسمان ندارد. روی دیوارهای هر بند دست نوشته‌های زندانیان پیشین به چشم می خورد. شعر، تاریخ ورود و خروج، علت دستگیری زندانی؛ هویت زندانی؛ دلتنگی‌های زندانی و ظلم‌های روارفته به او نوشته‌هایی است که روی دیوار باقی مانده است.
اگر چه این سلول‌ها برای یک زندانی طراحی شده اما به علت‌های مختلف، همواره بیش از ظرفیت؛ از آن استفاده شده که گاهی به ۶ الی ۷ نفر در یک سلول می‌رسد.
بند ۳۵۰ زندان اوين خاص زندانيان سياسی بود كه مسئولین زندان اوین و دستگاه قضاییه؛ پس از حمله گارد زندان به این بند در سال ۱۳۹۳ این بند را به حالت نیمه تعطیل در آورده و تمامي زندانيان سياسی اين بند را به زندان رجایی شهر کرج و يا زندانهاي ديگر و همچنين ساير بندهاي مختلف اوين منتقل كردند. دستگاه قضاییه با اين ترفند میخواست مانع تمركز زندانيان سياسي در اوين شود.
بندهای ۷ و ۸ زندان اوین معمولاً به زندانیان با جرایم مالی اختصاص دارند. این دو بند، جمعاً دارای ۱۰ سالن با ظرفیت اسمی هریک ۲۰۰ زندانی بوده؛ اما بعضا بیش از ۷۰۰ زندانی در آن جای داده می شود.
بند هفت زندان اوین متشکل از هشت بخش می باشد که یکی از بندهای بدنام این زندان است که زندانیان عمدتا با جرایم مالی در آن نگهداری میشوند اما تعدادی از زندانیان سیاسی-امنیتی در کنار زندانیان معتاد به مواد مخدر و جرایم مالی؛ برخلاف اصل تفکیک جرائم و در وضعیتی بسیار نامناسب، حبس‌های طولانی مدت خود را می گذرانند.
هشت بخش بند هفت اوین شامل :
سالن یک، محل نگهداری زندانیان مالی و مواد مخدر (زیرزمین)
سالن دو، محل نگهداری زندانیان مالی و زندانیان خیاط شاغل در زندان
سالن ۳، ۴، ۵ و ۶ محل نگهداری زندانیان مالی
سالن جهاد (معروف به سالن ۱۱) محل نگهداری زندانیان مالی و زندانیانی که در بخش تاسیسات بند ۷ کار می کنند
سالن ۱۲ (زیرزمین) محل نگهداری زندانیان سیاسی-امنیتی و زندانیان مالی با اتهامات جعل و کلاهبرداری است.
در این بند آب‌گرم معمولا دچار مشکل میشود، و در سرمای زمستان برای مدت زیادی آب‌گرم به طور کامل قطع می شود.
در سالن‌های یک و دوازده این بند به دلیل قرار گرفتن در طبقه زیر زمین و وجود رطوبت باعث بروز ناراحتی های مفصلی از جمله درد در ناحیه دست و پای زندانیان میشود.
سالن ۱۲ دارای ۵ دستشویی کوچک می باشد که معمولا یکی از آنها خراب است. در قسمتی از همان هواخوری محدود، ظرفشویی قرار دارد و زندانیان مجبورند در فصول گرم و سرد سال از همان ظرفشویی برای شستن ظروف غذا و لباسهای خود استفاده کنند.
در همین هواخوری محدود سالن ۱۲ سه حلقه چاه آب فاضلاب با درب باز به قطر تقریبا ۸۰ سانتیمتر وجود دارد که حشرات موذی از قبیل ساس، سوسک و موش از آن بیرون می‌آیند. موش ها و سوسکها نیز از هوا خوری وارد سالن و یا داخل سقف کاذب راهرو و بعضا اتاق‌ها می شوند. وجود فضولات پرندگان و عدم آفتاب به دلیل وجود دیوارهای بلند از دیگر مشکلات بهداشتی است که زندانیان حتی نمی‌توانند لباس هایشان را خشک کنند.
سلول زنان
در بند زنان زندان اوین موسوم به بند نسوان همچنان مشکلات فراوانی از جمله کاهش شدید جیره خشک غذای زندان، عدم وجود مواد غذایی باکیفیت در فروشگاه زندان، عدم پاسخگویی دادیار ناظر بر جرائم سیاسی و امنیتی به خانواده‌های زندانیان، مشکلات مربوط به بهداری زندان و عدم رسیدگی پزشکی به زندانیان به چشم میآید. گزارش پیش رو به وضعیت و اتهامات ۱۷ زن زندانی سیاسی-امنیتی که در حال حاضر ساکنین این بند را تشکیل میدهند اختصاص دارد.
تعداد زندان زن زندان اوین بطور ثابت ۴۰ نفر هست و این عدد زمانی که دختران و زنان رو بطور موقت بازداشت میکنن زیاد و کم میشود.
وضعیت تغذیه
در زندان اوین جیره غذای زندانیان از ۱۲۰ گرم به ۸۰ گرم تقلیل یافته است و کیفیت غذا نیز به شدت پایین است. به طوری‌که همیشه به جای گوشت از سویای نوع کنجاله دامی در غذاها استفاده میشود. در غذاهای پخت زندان بعضا شن و ماسه و حتی فضولات موش وجود دارد. آشپزخانه سالن ۱۲ این بند بسیار کوچک بوده و به‌دلیل عدم وجود امکانات کافی، پخت غذا توسط خود زندانیان با دشواری روبروست.
طبق آیین نامه سازمان زندانها، زندان موظف است بین زندانیان هر هفته میوه و سبزیجات توزیع کند با اینحال در اوین چنین اقدامی صورت نمی گیرد، مسئولین زندان می‌گویند بودجه ای برای اینکار نداریم.
جیره غذای خشک که از طرف زندان به زندانیان داده میشود بسیار کمتر و بی‌کیفیت‌تر از قبل شده است؛ به طوری که در بازه‌های زمانی ۴۰ روزه جیره‌ای به اندازه ۱۵ الی ۲۰ روز مصرف یک زندانی به آنان تحویل داده میشود و علاوه بر این در شش ماه اخیر گوشت و اخیراً سبزیجات از جیره خشک زندانیان حذف شده است.
وضعیت طبخ و اسراف غذای زندان:
همه روزه بعلت تعداد بالای زندانی در اوین حدود ۲۰۰ دیگ غذا پخت میشود…که به دلایل زیر بعد از پخت حدود ۱۰۰ الی ۱۲۰ دیگ آن بطور کامل دور انداخته میشود و در زباله میرود‼️
۱-طعم بسیار بد و با بوی نامطبوع و زننده غذاهای طبخ شده و با عدم رعایت بهداشت و اکثرا سوخته .
۲- استفاده بسیار فراوان از کافور توسط آشپزها و به دستور رییس سازمان زندانها .
۳- استفاده از سویا دامی به وفور در انواع غذاها
به جای گوشت و مرغ و حتی سویای معمولی قابل خوراک برای انسان!!
۴- استفاده از بی کیفیت ترین روغن های خوراکی و بد بو و چربی بسیار بالا و زننده غذاها .
۵-سوختن غذاهای حاوی حبوبات و برنج.
۶- استفاده از بد ترین و بی کیفیت ترین نوع برنج و غیرقابل استفاده بعلت پخت نصفه و نیمه و سفت بودن برنج ها و گاها حبوبات .
۷- تهوع آور بودن غذاها به دلایل نامعلوم !!
و به همین دلایل زندانیان قادر به مصرف این غذاها نیستند و دچار ضعف شدید جسمی و بدنی میشوند.
وضعیت پزشکی
در بند هفت زندان اوین همچنین تعدادی از زندانیان مبتلا به ایدز محبوس هستند. که این تعداد واقعی نیست و فقط مربوط به کسانی است که داوطلبانه تست بیماری ایدز را انجام داده اند.
در این بند وضعیت رسیدگی پزشکی بسیار نامناسب بوده و پزشک مخصوص سالن ۱۲ همواره از اعزام بیماران نیازمند رسیدگی پزشکی بخصوص زندانیان سیاسی-امنیتی به مراکز درمانی خارج زندان سر باز می‌زند و تنها در صورتی‌که این زندانیان دست به اعتصاب غذا بزنند و یا خبر وضعیت نامناسب سلامتی آنان در رسانه ها منتشر شود، در بعضی از موارد اقدام به اینکار می کند.
روانپزشک این بند به گفته زندانیان به طور بی‌رویه‌ای داروهای اعصاب برای زندانیان تجویز می کند. این روند در درازمدت باعث بروز مشکلات عدیده‌ای در زندانیان شده است.
بهداری زندان اوین
بنا به شهادت زندانیان؛ بازجویان و شکنجه گران زندان اوین هنگامی که زندانی را شلاق می زنند و شکنجه می کنند؛ فردی به نام شهریار پورفرزام که به اصطلاح پزشک بهداری اوین است را بالای سر زندانی برده و از وی تاییدیه پزشکی برای ادامه شلاق و استمرار شکنجه می گیرند.
در بهداری اوین زندانبانان داروهای مشکوک و بدون نام و نشان بین زندانیان توزیع می کنند. آنها خیلی راحت و با کمترین تحقیق و پرسشی مسکن های قوی و مخصوصاً متادون بین زندانی ها توزیع می کنند.
به دفعات دیده می‌شد پزشک یا کسی که به جای پزشک حضور داشت حتی جلوی بازداشتی‌ها گفته بود من تخصصی ندارم و نمی‌توانم دارو تجویز کنم! با این حال اغلب، داروهای زیاد و بدون روکش که مشخص نبود چه دارویی هستند به بازداشتی ها داده می شد. آنها از گفتن نام داروها امتناع می کردند.
به همین دلیل بازداشتی‌ها از مراجعه به پزشک و دریافت دارو وحشت می کنند.
یکی از زندانیان در این رابطه گفته است : شخصاً پس از سه روز سرماخوردگی سخت، خودم را قانع کردم تا به پزشک مراجعه کنم، پزشک فقط دو ثانیه دست روی پیشانی من گذاشت، حتی به صورتم نگاه هم نکرد و نپرسید مشکلت چیه، وقتی نسخه را نوشت ، حدود ۶ یا ۷ مدل دارو نوشته بود!
اخیرا مسئولین بهداری زندان از اعزام زندانیان به مراکز درمانی با وجود موافقت دادیار ناظر بر زندان و صدور مجوز از سوی دادستانی جلوگیری میکنند و دلیل امتناع از اعزام زندانیان به بیمارستان این است که می‌گویند در بهداری پزشک حضور دارد و یا در صورت لزوم حاضر خواهد بود. با این حال بسیاری از زندانیان حدود ۴ ماه اخیر را در صف انتظار برای ویزیت دکتر روان پزشک، داخلی و چشم پزشک هستند.
علاوه بر این از ارسال برخی داروها، لوازم کمک‌های اولیه و مواد ضد عفونی به بند زنان توسط مسئولین بهداری ممانعت میشود و رئیس بهداری (خانی) به زندانیان گفته که باید داروهای شبانه و تحت نظری را (هر چند عدد که باشد) به صورت یک‌جا و در حضور مامور با یک لیوان آب بخورند. زندانیان نیز به دلیل توهین‌آمیز بودن این رفتار از دریافت دارو امتناع میکنند و با تشدید بیماری‌ها و عواقب آن مواجه شده‌اند.
دندانپزشکی زندان در شرایطی کاملا غیربهداشتی و عفونی و با هزینه بسیار سنگین (برای مثال برای پر کردن معمولی یک دندان ۲ میلیون تومان) و کیفیت بسیار پایین در حال کار است. تعداد قابل توجهی از زندانیان همزمان با همسرانشان در زندان محبوس هستند و یا خود سرپرست خانواده بوده و محبوس شده‌اند و قادر به تامین این هزینه‌های پزشکی نیستند.
فروشگاه زندان اوین محل درآمد میلیونی مسئولین زندان
درآمد روزانه فروشگاه سالن ۱۲ زندان اوین؛ روزانه بین سه تا پنج میلیون تومان است. گزارشی که ذیلا میخوانید افشاگری یک زندانی سیاسی می باشد که از زندان آزاد شده و به خارج از کشور رفته است:
در ورودی سالن ۱۲ زندان اوین فروشگاه کوچکی قرار دارد. تمامی اجناسی که توسط این فروشگاه به زندانیان عرضه میشود؛ تاریخ گذشته؛ بدرد نخور و بسیار بنجل است که به طرز باور نکردنی با قیمت کلان به زندانیان فروخته می شود.
زندانیان بدلیل نیازهای روزانه خود به مواد غذایی و سایر الزامات ضروری؛ مجبورند این اجناس را با قیمت چند برابر گرانتر بخرند. عوامل زندان آنچه را که هیچ فروشگاهی قادر به عرضه آنها نیست و باید دور ریخته شود به نام تعاونی زندان به زندانیان می فروشند.
به این ترتیب زندان هم به محل کسب و کار پررونق عوامل و مسئولین حکومتی که در زندان استخدام شده اند٫تبدیل شده است و از طریق آن درآمدهای کلان به جیب می زنند. این اعمال بصورت نهادینه شده؛ از طریق باندهای مافیایی درون نظام انجام می شود.
بازرسی ها و تهدیدات
در یک دزدی و کلاشی آشکار عوامل و کارگزاران زندان؛ تلفنها و سیمکارتهای دست دوم را به شیوه‌های مختلف وارد بازداشتگاه می کنند و با قیمتهای کلان بین ۳ تا ۵ میلیون به زندانیان می فروشند. سپس مأموران همین گوشیها را حین بازرسی می‌گیرند و به عنوان حق کشف و تحت این عنوان که جنس قاچاق کشف کرده‌اند؛ به فرماندهانشان می دهند.
زمانی که بازرسی انجام میشود بین ۴۰ تا ۵۰ مأمور همراه با فرماندهانشان؛ کلیه زندانیان را به بیرون از سالن منتقل میکنند. در حین انتقال وسایل زندانیان دزدی و غارت میشود. از ساعت و لوازم شخصی و لباس تا مواد خوراکی داخل یخچال زندانیان مورد دستبرد قرار می گیرد.
پس از هر بازرسی؛ زندانیان با این صحنه روبرو می شوند که بسیاری از وسایلشان ناپدید شده و میزان زیادی از مواد غذایی آنان نابود گردیده است.
بر اساس گزارشهای رسیده؛ رئیس حفاظت زندان با انتقال عوامل اشرار خود به بند ۷ زندان اوین و تهدید جانی زندانیان؛ امنیت آنان را مورد خطر قرار داده است. تلاش مسئولان زندان بر این است تا از طریق اشرار و عوامل قمه‌کش وابسته به خود در زندانها؛ زمینه های قتل زندانیان سیاسی را فراهم آورند.
وضعیت زندانیان سیاسی
زندانیان سیاسی به راحتی و به هر بهانه از حق اولیه شان که اعزام به بیمارستان در صورت داشتن بیماری است محروم میشوند. داروهای مربوط به درمان را به زندانیان نمیدهند و یا نصفه نیمه میدهند و همین حال جسمی و بیماری زندانیان را تشدید میکند.
ملاقات زندانیان در اوین
تایم ملاقات های زندان برای زندانیان به شرح زیر می‌باشد:
- هر هفته (کابینی، دیدار پشت شیشه و تلفنی- ۲۵ دقیقه )
- ۲۸ روز یکبار، حضوری(خانوادگی) – ۳۰ دقیقه
- ملاقات خصوصی، شرعی – ۵ ساعت
برای زندانیان مالی تایم ملاقات به شرح بالا کاملا رعایت شده و حتی در صورت داشتن امتیازاتی از قبیل همکاری با مسئولین زندان جهت آدم فروشی و جاسوسی افراد سیاسی، پرداخت پول! بیشتر هم خواهد شد. و سر وقت و بدون اذیت و بدون معطلی ملاقات کنندگان و زندانیان یکدیگر را ملاقات میکنند.
اما زندانیان سیاسی تمام تایم های ملاقاتشان بطور کل اندک و کوتاه است و از روال معمول خارج و همان تایم های محدود هم تا ملاقات انجام شود و تمام شود اذیت و آزار فراوان دارد!
ملاقات های کابینی : بین ۱۰ الی ۱۵ دقیقه
ملاقات حضوری: ۱۵ دقیقه
ملاقات خصوصی: ۲ الی ۳ ساعت
خانواده های زندانی سیاسی به عمد و بخاطر اذیت مسئولین زندان بین ۲۰ دقیقه الی ۴۵ دقیقه در سالن انتظار ملاقات و یا اتاق ملاقات منتظر می‌مانند تا زندانی شان بیاید. طرف دیگر نیز به زندانی مان گفته میشود به دروغ که ملاقات کنندگانت هنوز نیامدند یا هنوز در سالن ملاقات نشسته اند و این بارها تکرار میشود، در صورت اعتراض خانواده‌ها ملاقات آن روز و روزهای بعدی کنسل میشود.
زندانیان محبوس در بند زنان زندان اوین که بسیاری از آنان مادرانی رنج کشیده هستند طی روزهای شنبه تا چهارشنبه امکان تماس تلفنی با خانواده خود را دارند و با شروع فصل مدارس فرزندانشان فقط در روزهایی در منزل هستند که مادران محبوسشان اجازه تماس ندارند. علیرغم درخواست زندانیان از مسئولین زندان و موافقت دادستانی مبنی بر اضافه کردن این دو روز برای تماس با فرزندانشان از سوی چهارمحالی، رئیس زندان با این امر مخالفت شده است.
عدم رسیدگی و بی توجهی مسئولین زندان
مسئولین زندان اوین به ندرت برای رسیدگی به مشکلات زندانیان به این بند مراجعه میکنند و نامه‌هایی که زندانیان درخصوص مسائل پرونده و یا مشکلات بند برای آنان می‌نویسند نیز مفقود شده و یا بی‌جواب می‌ماند.
دادیار ناظر بر جرائم سیاسی و امنیتی (رستمی) اخیرا در ساختمان دادسرای اوین مستقر شده و اعلام کرده که در روزهای یکشنبه و سه‌شنبه پاسخگوی خانواده‌های زندانیان خواهد بود؛ با این وجود بسیاری از خانواده‌ها از نحوه برخورد وی به شدت گله‌مند بوده‌اند. وی غالبا خانواده‌ها را به دفترش نمی‌پذیرد و پاسخگوی آنها نیست و با وجود اعتراض چندین باره خانواده‌ها و زندانیان تغییری در این زمینه مشاهده نشده است.
بسیاری از خانواده‌ها کماکان در انتظار پاسخ برای درخواست مرخصی و یا آزادی مشروط زندانیان هستند ولی علیرغم مراجعات چندین باره و پیگیری‌های مکرر پاسخی از طرف آقای رستمی به آنها داده نمی‌شود.
