به دنبال دیدار ۴۵ سفیر کشورهای مختلف از زندان اوین در تاریخ ۱۴ تیرماه که با دیدار گزینشی از بندهای خاص زندان اوین همراه بوده، شیرین عبادی، وکیل و برنده جایزه صلح نوبل و دو نفر از زندانیان بند زنان زندان اوین جداگانه طی نامه‌های اعتراض خود را به این دیدار اعلام کرده‌اند. خانم عبادی در تاریخ ۱۶ تیرماه طی نامه‌ای به عاصمه جهانگیر، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران توضیحاتی را برای روشنگری این دیدار نوشته تا آنها را با سفرای کشورهای دیدار کننده در میان بگذارد.
خانم عبادی در این نامه توضیح داده که در روز ملاقات «دست کم بیست زندانی سیاسی و مالی از زندان اوین به بهانه اعزام به دادسرا و دادگاه به بند دو الف سپاه پاسداران در اوین منتقل شده‌اند» تا با سفرا دیداری نداشته باشند.
خانم عبادی همچنین با اشاره به اینکه این سفرا از بند زنان زندان اوین دیدار نداشته اند، نوشته است: «عیجب این است که سفرای محترم حتی از بند زنان سیاسی هم بازدید نکرده‌اند، در حالی که در آن روز ۲۴ زن زندانی سیاسی–عقیدتی در زندان بوده اند، از جمله نرگس محمدی، نازنین زاغری، زندانی دو تابعیتی، اتنا دایمی و آزیتا رفیع زاده که بدون شک سخنان قابل توجهی برای بازگو کردن به این سفرا داشتند.»
۵۰ سفیر کشورهای مختلف صبح روز ۱۴ تیرماه با برنامه از پیش تعیین شده و به دعوت از مسوولان قضایی ایران از زندان اوین ملاقات کردند. یک روز پس از این ملاقات، خبر آن در رسانه‌های کشور منتشر شد. صداوسیمای جمهوری اسلامی با مصاحبه با چند نفر از سفرای کشورهای مانند اندونزی و کره جنوبی عنوان کرد که برخلاف ادعای برخی از مدافعان حقوق بشر، زندان اوین شرایط بدی ندارد و حتی «مثبت و شگفت‌آور» هم هست. مثلا اکتاوینو علیمودین، سفیر اندونزی گفته است: «بنده برای اولین بار است که از اوین بازدید می‌کنم و آنچه از شرایط اینجا دیدم بسیار خوب است.» خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران در روز ۱۵ تیرماه مطلبی با عنوان «شگفتی سفرای خارجی بعد از بازدید زندان اوین» منتشر کرد.
اما تصاویر پخش شده در رسانه‌ها از دیدار این ۴۵ سفیر خارجی از زندان اوین بیشتر شبیه یک مهمانی است. در این تصاویر مثلا عکس‌های از دیدار سفرا با زندانیان و یا حضورشان در بندها دیده نمی شود بلکه عکس‌هایی است که برای ورود آنها در قمست مشخصی از محوطه بیرونی زندان فرش قرمز پهن شده و یا در جای دیگری در فضای سر سبز دورتادور یک میز بزرگ که پرچم‌های کشورهای مختلف بر روی آن نصب شده سفرا ضمن خوش و بش به سوالات خبرنگاران پاسخ می‌دهند. این تصاویر با گفته‌های زندانیان سیاسی زندان اوین که در طی هشت سال گذشته با کمپین گفتگو کرده‌اند کاملا متفاوت است.
چند روز پس از نامه خانم عبادی، خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضاییه در تاریخ ۲۰ تیرماه با انتقاد از خانم عبادی نوشت این حقوقدان «برای اثبات ادعاهای تکراری خود به آمارهای و خبرسازی های من درآوردی چنگ انداخته است.» این خبرگزاری خانم عبادی را متهم کرده که «به طرح مسایل واهی بسنده کرده و هیچ سندی را برای اثبات درستی ادعاهایش ارائه نکرده است.»
این خبرگزاری حتی خانم عبادی را به «حمایت از گروه‌های تروریستی همچون منافقین و انصارالفرقان» متهم کرده و نتیجه گرفته بنابراین نمی‌توان گفته های این وکیل را باور کرد.
واکنش دو زندانی سیاسی به بازدید سفرا
آتنا دایمی و گلرخ ایرایی دو فعال حقوق مدنی که در بند زنان زندان اوین به سر می‌برند طی نامه‌ای خطاب به سفرای ملاقات کننده زندان اوین نه تنها خواستار بازدید از پیش برنامه‌ریزی نشده آنها از زندان های ایران، بلکه خواستار ورود عاصمه جهانگیر، گزارشگر ویژه حقوق بشر به ایران و بازدید او از زندان‌ها و ملاقات با زندانیان شدند. آنها در این نامه که در تاریخ ۱۷ تیرماه نوشته شده و نسخه‌ای از آن در اختیار کمپین حقوق بشر در ایران قرار گرفته توضیح داده‌اند که این سفرا بازدیدشان محدود به بندهای مشخص بوده و زندانیان سیاسی از ورود آنها بی‌خبر بوده و آنها را ملاقات نکرده‌اند.
این دو زندانی با اظهار اینکه انها یک روز پس از ملاقات سفرا از زندان اوین، توسط روزنامه‌هایی که به داخل بند می‌آید از این ملاقات باخبر شده‌اند، نوشته‌اند: «با خبر شدیم چهارشنبه ۱۴ تیر ۹۶ برابر با ۵ جولای ۲۰۱۷، هیاتی متشکل از ۴۵ سفیر مقیم تهران از سوی سازمان زندان‌های ایران و نهاد حقوق بشر اسلامی دعوت به بازدید از زندان اوین شدند. طبیعی است که حتی اگر در منازل‌مان مهمانانی را دعوت نماییم خانه را به بهترین شکل ممکن زیبا خواهیم کرد.» آنها در ادامه نامه خود نوشته‌اند که محلی که جایگاه اعدام و جوخه آتش زندانیان سیاسی در دهه شصت بوده محل پذیرایی از این ۴۵ سفیر بوده است.
آنها در این نامه نوشته‌اند که بسیاری از زندانیان در روز ملاقات سفرا به بهانه‌های دادگاه و بیمارستان از بند خارج شده‌اند و به انفرادی‌های دو – الف برده شده و تا خروج سفرا از زندان در آن بندها مانده‌اند تا «نه آنها شما را ببینند و نه شما آنها را.»
خانم دایمی و ایرایی در ادامه نامه از این سفرا پرسیده‌اند آیا می‌دانند که «زندان اوین شامل چند بند و چن بازداشتگاه است؟» آیا در این دیدار بندهای ۲۰۹ ، دو– الف و ۲۴۱ زندان اوین شده اند؟ «آیا سلول های انفرادی بدون پنجره و تهویه و سرویس بهداشتی آنها را دیدید؟ آیا سلول های معروف قبر را به شما نشان دادند؟ »
در بخش دیگری از این نامه به وضعیت پزشکی بند زنان زندان اوین اشاره شده: «آیا به شما گفته‌اند که برای زنان زندانی در این زندان به دلیل معذوریت شرعی معاینه توسط پزشک مرد، تزریق دارو و تست نوار قلب انجام نمی‌شود؟ آیا گفتند که حتی یک پرستار زن برای انجام این امور برای ما زنان در این زندان وجود ندارد؟ » در بخش دیگری آمده: «آیا شما را با پزشکی با نام مستعار شهریاری آشنا کردند؟ پزشکی که بدون معاینه و تنها از طریق نگاه پی به بیماری زندانی می‌برد و هرگز به دلیل ترس از عواقب تشخیص‌ها و تجویزهای اشتباهش و به دلیل جلوگیری از افشای هویت حقیقی‌اش، مهری که گویای هویت وی است بر نسخه‌هایش دیده نمی‌شود.»
آنها همچنین به آب آشامیدنی نامسالم زندان اشاره کرده‌اند که باعث بیماری کلیوی در زندانیان می‌شود. خانواده‌های زندانیان سیاسی در گفتگوهای خود با کمپین مرتب به مبتلا شدن به بیماری‌های کلیوی زندانیان خود اشاره می‌کنند.
خانم دایمی و ایرایی در بخش دیگری از این نامه با اشاره به بندهای مانند بند ۳۵۰ و بند روحانیت نوشته اند: «آیا شما را از وجود بندهای متروکه ۳۵۰(بند سیاسی آقایان) یا بند روحانیت آگاه کردند؟ آیا برایتان گفته شده که چند زندانی تمام مدت حبس شان را در سلول‌های انفرادی بازداشتگاه‌ها می گذرانند؟ افرادی همچون محمد علی طاهری که بیش از پنج سال است که در سلول‌های انفرادی دو–الف سپاه پاسداران به سر می‌برد.»
آنها همچنین درباره حق ملاقات حضوری زندانیان با خانواده‌هایشان نوشته‌اند: «لازم است بدانید ما زندانیان این زندان برخلاف ادعای رییس سازمان زندان‌ها (مصطفی محبی) نه هر هفته بلکه ماهی یک بار می‌توانیم به صورت حضوری با خانواده‌هایمان ملاقات داشته باشیم.»
کاظم غریب آبادی معاون امور بین‌الملل ستاد حقوق‌بشر قوه قضاییه روز ۱۴ تیرماه هدف از دعوت سفرای کشورهای خارجی از بازدید زندان اوین را دو مورد عنوان کرده و گفته اولین هدف این بوده که می‌خواستند به آنها نشان دهند «همان طور که امام راه حل فرمودند نگاه ما به زندان نگاه به یک دانشگاه است از این رو باید شرایطی فراهم آوریم تا زندان‌های ما به یک دانشگاه تبدیل شوند.»
او مورد دوم را پاسخی به آنچه «ادعاهای واهی» حقوق بشری برخی کشورها خوانده عنوان کرد و گفت ««ادعاهای بی‌اساس و واهی حقوق بشری که توسط برخی کشورهای غربی و رسانه‌ها با اغراض خاص علیه جمهوری اسلامی مطرح می‌شود و یکی از بخش‌های آن مربوط به شرایط زندان‌های ماست آشکار گردد.»
آقای غریب آبادی مدعی شده سفرای کشورهای مختلف پس از بازید از زندان اوین به دلیل شرایط خوبش «شگفت زده» شده‌اند. با این حال آقای غریب آبادی توضیح نداده چگونه زندان اوین را با شرایطی که برای زندانیان سیاسی‌اش ایجاد کردند می‌تواند به دانشگاه تبدیل شود.
این بازدید در حالی صورت گرفته که احمد شهید، گزارشگر پیشین سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران بارها در طی پنج سال فعالیت خود درخواست بازدید از زندان اوین و زندان‌های دیگر را داشت اما با درخواست او موافقت نشد. همچنین در حال حاضر عاصمه جهانگیر، گزارشگر سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران درخواست سفر به ایران و بازدید از زندان‌ها را داشته که با درخواست او هم مخالفت شده است.
گزارش‌های مخالف نظرات مسوولان از زندان اوین
کمپین حقوق بشر در تاریخ ۱۹ آذر ماه ۹۳ در گزارشی از وضعیت ناگوار زندانیان در قرنطینه بند هفت زندان اوین آورده بود این بند چهار اتاق دارد که هیچ کدام از اتاق ها پنجره ندارد و دریچه‌های کوچک اتاق‌ها هم که هم سطح کف زمین است مسدود شده اند. همچنین بند پر از حشرات گزنده مانند ساس است. در این گزارش همچنین آمده بود که در این بند برای حدود ۷۵ زندانی سیاسی در آن زمان فقط چهار دستشویی ایرانی و چهار حمام وجود دارد که فاقد آب گرم در اکثر زمان ها هم هست.
امید کوکبی، دانشجوی نخبه که مبتلا به سرطان کلیه شد و پس از آن به مرخصی استعلاجی رفت مدتی را در بند هفت گذراند و علیرغم اعتراض ها و تشدید بیماری‌اش، مسوولان او را به بند دیگری منتقل نکردند.
همچنین دختر محمد حسین رفیعی، زندانی سیاسی بند هشت زندان اوین در گفتگویی در تاریخ دهم خرداد ماه ۹۴ گفته بود که در بند هشت بیماری اچ آی وی مثبت، هپاتیت بی و سی شدیدا شایع است اما نه تنها برای مداوای این بیماران کاری نمی شود بلکه اقدامی برای سرایت و پیشگیری این بیماری هم صورت نمی‌گیرد. فرزند این فعال سیاسی همچنین گفته بود در این بند ساس و حشرات گزنده دیگر بسیار وجود دارند،حمام و دستشویی به اندازه کافی وجود ندارد و آب گرم هم همیشه در دسترس نیست و حتی برخی شیرهای آب هم به درستی کار نمی کند و تفکیک جنسیتی هم صورت نمی گیرد و زندانیان با جرم های مختلف در کنار هم نگهداری می شوند.
همچنین در گزارش دیگری در تاریخ ۱۹ فروردین ۹۶، یک منبع مطلع به کمپین اطلاع داد که مسوولان زندان اوین برخلاف قوانین و آیین نامه سازمان زندان‌ها از تحویل کتاب‌ها و مجلات به زندانیان سیاسی و عقیدتی خودداری می‌کنند. هچنین علیرغم اعتراض ها و مواد ۸ و ۶۹ آیین نامه اجرایی سازمان زندان‌های ایران که به «اصل تفکیک جرایم» معروف شده، زندانیان با جرم‌های مختلف در یک بند نگهداری می‌شوند و تفکیک جرایم صورت نمی‌گیرد.
